کاسکو یا طوطی خاکستری آفریقایی (Psittacus erithacus) پرندهای محبوب در کشورهای خاورمیانه و بسیاری از کشورهای دیگر جهان است. علت محبوبیت این پرنده قدرت سخنگویی و تقلید صدای آن است که میتوان گفت این پرنده بهترین پرنده تقلیدکننده صدا در جهان است که به راحتی میتواند بیش از صدها واژه را به خاطر بسپارد و تکرار کند و با این کار باعث خوشحالی صاحبان خود گردد. این پرنده در محیط زیست طبیعی خود خجالتی و ترسو است. طوطی خاکستری آفریقایی یا به تعبیری دیگر کاسکو از سالیان دور به عنوان پرنده اهلی در قصرهای پادشاهان و خانههای طبقات مختلف مردم جامعه نگهداری میشدهاست. کاسکو در اصل پرندهای وحشی است که در قاره آفریقا زندگی میکند و از قرنها پیش مورد توجه آدمی قرار گرفته و تلاشهای زیادی برای اهلی کردن و آموزش دادنش شدهاست. امروزه کاسکوها توسط پرورش دهندگان دست آموز شده و به پرندهای خانگی و سرگرمکننده و جالب تبدیل شدهاند. با این حال به دلیل آنکه عملکردی غیرقابل پیشبینی دارند نباید به آنان زیاد اطمینان کرد. کاسکوهایی که از حیات وحش به جمع انسانها آورده میشوند نیازمند صبر و کوشش بسیار برای آموزش و تطبیق با محیط تازه هستند. کاسکوها بسیار قوی هستند؛ درصورت عصبانیت میتوانند گاز بگیرند یا پنجه بکشند.
این پرنده یکی از اعضایتبار پستاسی Psitacidac است که همانند سایر طوطیان بدنی استوار ولی نرم دارد، بهطوریکه میتواند با منقار خود به راحتی به تمام اجزای بدن خود دسترسی داشته باشد و تا ۱۸۰ درجه سر خود را برگرداند.میانگین اندازه بدن طوطی خاکستری آفریقایی ۳۳ سانتی متر و وزن آن در حدود ۴۰۰ گرم است. میانگین اندازه نوک بال تا بال آن در هنگامی که بالهای خود را باز کرده ۴۶_۵۶ سانتی متر است. رنگ پروبالش خاکستری است و در نژاد کنگو رنگ دُم سرخ است، دُمگاه به رنگ خاکستری روشن و لبههای بال سیاه رنگ و پاها خاکستری تیره هستند. رنگ منقار پرنده سیاه و رنگ چشم پرنده بالغ زرد روشن و هردو جنس نر و ماده از نظر ظاهری شبیه به هم هستند. این پرنده در طول زندگی زادوولد میکند و معمولاً در حدود ۴۰ تا ۶۰ سال عمر میکند.
طوطی خاکستری آفریقایی پرندهای تیزپرواز است و پروازی منظم دارد، اما قدرت جهتشناسی مناسبی ندارد و نمیتواند همانند کبوترها محل زندگی خود را جهتیابی کند و به لانه بازگردد، از این رو پرورش دهندگان این پرنده باید توجه کافی داشته باشند که چنانچه پرنده از محل زندگی خود دور شد، نمیتواند به راحتی لانه و کاشانه خود را یافته و بدان بازگردد.
زیرگونهها
دو زیرگونه از طوطی خاکستری آفریقایی وجود دارد که عبارت اند از:
۱. کاسکوی کنگو Psittacus erithacus
گاهی به آن طوطی خاکستری کامرون نیز میگویند. برخی معتقدند که طوطی کامرون با طوطی کنگو تفاوت دارد اما در حقیقت تفاوت چندانی بین این دو وجود ندارد و برخی از واردکنندگان و فروشندگان این پرندگان سعی میکنند با توجه به اندازه وتنوع رنگ پر و بال نامهای مختلفی بر آنها بگذارند. آنان معمولاً طوطیهای مناطق مختلف را جمعآوری نموده، در یک محموله جای میدهند و پس از رسیدن محموله به کشور مقصد، با توجه به رنگ پر و بال آنها اقدام به جدا کردن آنها به عنوان گونه کنگو یا کامرون مینمایند. پر و بال پرنده به رنگ خاکستری و دم آن کاملاً سرخ است و رنگ دم در جوجههای کمتر از یک سال نیز سرخ با لبههای سیاه است که تیرگی لبههای پر دم بعد از اولین پر ریزی ناپدید میشود. منقار پرنده کاملاً سیاه است. طول بدن ۳۰ تا ۴۵ سانتیمتر وفاصله بین دو بال ۴۵ تا ۵۲ سانتیمتر است. وزن بدن آن ۴۵۰ تا ۶۰۰ گرم است که گاهی اوقات به ۷۰۰ گرم نیز میرسد و در حدود ۵۰ تا ۶۰ سال عمر میکند. پرندهای بسیار باهوش است و برخی از دانشمندان هوش آن را به هوش بچه چهار ساله تشبیه کردهاند. قدرت زیادی برای تقلید صدای آدمی ندارد ولی قدرت خوبی برای برقراری ارتباط با آدمی از طریق صحبت کردن دارد. در مقایسه با سایر انواع طوطی نسبتاً آرام است و کمتر جیغ میزند.
۲. کاسکوی تیمنه P.e.Timneh
طوطی خاکستری تیمنه، که نام علمی آن Psittacus erithacus timneh است و در محافل علمی به نام طوطی تیمنه معروف است و نام دیگری ندارد. این پرنده در سال ۱۸۴۴ توسط دانشمندی به نام فریزر Fraser شناسایی شد. پر و بال آن خاکستری است و دم آن نیز برخلاف طوطی کنگو، خاکستری سرخ فام است. منقار به رنگ تیره روشن و در قسمت پایینی کمی به سفیدی میزند. طول آن از طوطی خاکستری کنگو کوتاهتر است و وزن آن ۲۵۰ تا ۴۵۰ گرم و در حدود ۵۰ تا ۶۰ سال عمر میکند. این پرنده در جنوب گینه، سیرالئون، لیبریا و اغلب مناطق غربی ساحل عاج دیده میشود. قدرت تقلید صدای آن تفاوتی با طوطی خاکستری کنگو ندارد این طوطی آرامتر از سایر انواع طوطیان است و از سن پایین قادر به تقلید صدا میباشد.